Doping Kontrollerini Kimler Yapar?
Dünya Anti-Doping Kodu, dopingle mücadele kuruluşlarının kendi doping kontrol
havuzundaki lisanslı sporcular için etkili sayıda yarışma/karşılaşma içi ve yarışma/karşılaşma
dışı kontrol planlamaları ve uygulamaları yapmaları gerektiğini belirtir. Bu, uluslararası
düzeydeki sporcuların uluslararası federasyonlar tarafından, uluslararası ve ulusal düzeydeki
sporcuların ulusal dopingle mücadele kuruluşu tarafından kontrol edilmelerini içerir.
Dopingle mücadele kuruluşu, doping kontrol dağıtım planı yapar ve her branş için numune
sayısı belirler. Bu plan içerisinde, yarışma/karşılaşma içi ve yarışma/karşılaşma dışında idrar
ve kan numunesi toplama işlemleri bulunmaktadır.
Yarışma/Karşılaşma İçi Doping Kontrolleri
Dopingle mücadele kuruluşları yarışma/karşılaşma içi doping kontrollerini koordine
ederler. Böylece bir yarışmada/karşılaşmada doping kontrolü sadece bir organizasyon
tarafından yapılır. Sporcuları seçme kriteri, uluslararası federasyonun ya da
yarışma/karşılaşma yönetiminin düzenlemelerine dayanarak önceden belirlenir. Uluslararası
federasyonun ya da yarışma/karşılaşma organizatörünün alternatif bir doping kontrol
programı yoksa, numuneleri toplayan, genellikle yarışmanın/karşılaşmanın yapıldığı ülkenin
ulusal dopingle mücadele kuruluşudur. Sporcular yarışmadan/karşılaşmadan hemen sonra
doping kontrolü için seçildikleri konusunda haberdar edilirler ve numune alımı, Doping
Kontrolü Uluslararası Standartları’na uygun bir şekilde gerçekleştirilir. Numuneler, güncel
Yasaklı Maddeler Listesi’nde bulunan yarışmada/karşılaşmada yasaklı maddelere göre analiz
edilir.
Yarışma/Karşılaşma Dışı Doping Kontrolleri
Yarışma/Karşılaşma dışında yapılan herhangi bir doping kontrolü, dopingle mücadele
kuruluşları için önceliklidir. Yarışma/Karşılaşma dışı doping kontrolleri, tüm sporcuların
herhangi bir zamanda ve herhangi bir yerde kontrol edilebilmesini sağlar. Numuneler, güncel
“Yasaklı Maddeler Listesi”nde bulunan yarışma/karşılaşma dışı yasaklı maddelere göre analiz
edilir.
Sporcunun Ne Zaman Nerede Olacağının Bildirilmesi
Yarışma/Karşılaşma dışı doping kontrolü için, bir dopingle mücadele kuruluşu
tarafından sporcu havuzunda kaydınız bulunuyorsa, ne zaman nerede olacağınıza ait bilgiyi
doğru bir şekilde vermeniz istenir. Bu bilgi, genellikle üç aylık süreler için istenir. Planlarınız
değişirse, düzenli olarak güncelleme yapmanız gereklidir. Bu bilgi, ev adresi, çalışma
programı, antrenman yerleri ve programı ve yarışma/karşılaşma programı gibi sizi bulmak
için doping kontrol görevlisine yardımcı olacak detayları içerir. Kod uyarınca, bu listede
kayıtlı bir sporcu olarak, ne zaman nerede olacağınıza ait bilgiyi sağlamak, bir sorumluluktur.
Doğru bilgi sağlamayı ihmal etmeniz, dopingle mücadele kural ihlali olarak düşünülebilir ve
yaptırımla karşı karşıya kalabilirsiniz.
DOPİNG KONTROL İŞLEMLERİ
Burada, doping kontrol sürecinde haklarınız ve sorumluluklarınızla ilgili genel bir
açıklama sağlamak amaçlanmaktadır. Bu işlemlerden sapma, eğer numunenin güvenilirliğinin
etkilenmediğine karar verilirse, bir doping kontrol sonucunu geçersiz kılmaz.
Seçim
Herhangi bir zamanda ve herhangi bir yerde doping kontrolü için seçilebilirsiniz.
Çağrı
Doping kontrol görevlisi ya da eşlik eden görevli, size doping kontrolü için
seçildiğinizi bildirecektir.
Haklarınız:
• Doping kontrol görevlisi ya da eşlik eden görevlinin yetkili numune alım kuruluşuna
bağlı olduğunu ve kontrol yapmak için yetkili olduğunu gösteren kimliğini görmek
isteyebilirsiniz.
• Numune vermeyi reddetmeden dolayı doğacak sonuçlar hakkında bilgilendirilmeyi
isteyebilirsiniz.
Sorumluluklarınız:
• Kimliğinizi teyit edin.
• Numune vermeyi kabul ettiğinizi gösteren formu imzalayın.
• Bildirim anından itibaren numune toplama sürecinin sonuna kadar bir görevli size
eşlik edecektir.
• En kısa sürede ve dopingle mücadele kuruluşu tarafından belirlenmiş zaman dilimi
içinde, doping kontrolü için doping kontrol istasyonuna gidin.
YARIŞMA/KARŞILAŞMA İÇİ DOPİNG KONTROLÜ
Haklarınız:
• Doping kontrolü süresince size bir kişi eşlik edebilir.
• Doping kontrol görevlisinin onayı ile aşağıdakileri gerçekleştirebilirsiniz:
> Size kimin eşlik edeceğini bildirebilirsiniz,
> Soğuma aktivitelerine katılabilir ve kişisel eşyalarınızı toplayabilirsiniz,
> Madalya törenine katılabilirsiniz,
> Yarışma/Karşılaşma ile ilgili ve benzeri konularda röportaja katılabilirsiniz,
> Sonraki yarışma/karşılaşmalara katılabilirsiniz,
> Yaralanma tedavisi görebilirsiniz,
>Doping kontrol görevlisi tarafından kabul edilen herhangi bir aktivite.
YARIŞMA/KARŞILAŞMA DIŞI DOPİNG KONTROLÜ
Haklarınız:
• Eşlik eden bir kişiyi yanınızda bulundurabilirsiniz.
• Doping kontrol görevlisinin onayı ile aşağıdakileri gerçekleştirebilirsiniz:
> Antrenmanlara katılabilirsiniz,
> Yaralanma tedavisi görebilirsiniz,
> Doping kontrol görevlisi tarafından kabul edilen herhangi bir aktivite.
Doping Kontrol İstasyonunda Bulunma Haklarınız:
• Doping kontrol istasyonuna girinceye kadar bir görevli size eşlik edecektir.
Sorumluluklarınız:
• Doping kontrol istasyonuna bir kez girdikten sonra doping kontrol görevlisi bir
süreliğine çıkmanıza izin vermedikçe istasyonda bulunmalısınız.
• Her zaman görevlinin görebileceği yerde oturun. İstasyona gitmeden önce idrar
yapmayın ve duş almayın.
• Doping kontrol istasyonunda fotoğraflı kimlik kartınızı gösterin (doping kontrol
görevlisi kimliğinizden eminse, fotoğrafsız kimlik kartı numune alımını
engellemez.).
• Yediğiniz, içtiğiniz ya da vücudunuza aldığınız her şeyden siz sorumlusunuz. Kapalı
ambalaj içinde kafeinsiz ve alkolsüz içecekler içmeniz önerilir.
İdrar Numunesi Alımı
Numune verme
Haklarınız:
• Numune alım işleminin açıklanmasını isteyebilirsiniz. En azından haklarınız ve
sorumluluklarınız hakkında bilgilendirilmelisiniz.
• İdrar numunesi toplama kaplarından birini seçebilirsiniz.
• Numune verirken her zaman sizinle aynı cinsiyetten bir görevli tarafından
izleneceksiniz.
Sorumluluklarınız:
• Doping kontrol görevlisi ile malzemelerin temiz ve açılmamış olduğunu kontrol edin.
• Numune şişeleri mühürlenene kadar numune alım işlemlerinden yalnızca siz
sorumlusunuz.
• Gerekli görülen miktar kadar idrar vermelisiniz. Gerekli görülen miktara ulaşana
kadar birkaç defa numune vermeniz istenebilir.
• İlk numune, pH ya da özgül ağırlık koşullarına uymuyorsa ikinci numuneyi vermeniz
istenebilir.
Numunenin ikiye bölünmesi
Haklarınız:
• Doping kontrol görevlisi ile birlikte doping kontrol şişelerinin temiz ve açılmamış
olduğunu kontrol edin.
Sorumluluklarınız:
• Gerekli miktarda idrarı “A” şişesine, kalanı “B” şişesine dökün.
• Toplama kabının içinde az miktarda idrar numunesi bırakmanız istenebilir, böylece
doping kontrol görevlisi numunenin özgül ağırlığını ve/veya pH değerini ölçebilir.
• “A” ve “B” şişelerini sıkıca kapatın. Size eşlik eden kişi ve doping kontrol görevlisi,
şişelerin uygun bir şekilde kapatılmış olduğunu doğrulamalıdır.
Bilgileri Kaydetmek
Haklarınız:
• Size eşlik eden bir kişiden formu kontrol etmesini ve imzalamasını isteyin.
• Formun laboratuara gidecek olan kısmında isminizin olmadığından emin olun.
• Formdan bir kopya alın.
Sorumluluklarınız:
• TAKİ sertifikanız varsa, doping kontrol görevlisine gösterin.
• Varsa, belirli bir süre boyunca aldığınız ilaçları ya da beslenme destek ürünlerini
yazın.
• Formun, tüm kod numaraları da dahil olmak üzere doğruluğunu kontrol edin ve
herhangi bir yorumunuz varsa yazın.
• Formu imzalayın..
Kan Numunesi Alımı
Numune verme
İdrar numunesi alırken sporcunun kontrol için seçildiğini bildirme, sporcuya eşlik
etme ve numune alım işleminin açıklanması ile ilgili koşulların aynısı kan numunesi alımında
da uygulanır.
Haklarınız:
• Kan numunesi alım görevlisinin kimlik kartını, kan alma işleminde yetkili olduğunu
gösteren belgeyi görmek isteyebilirsiniz.
• Numunenizi vermek için oturma ya da uzanma seçeneklerinden birini seçin.
• Kan alımı kitlerinden birini seçin.
• Numune toplama kabı daima görüş açınızda olsun.
• Kan alımı sonrasındaki bakım işlemleri hakkında bilgi alın.
• Formdan bir kopya alın.
Sorumluluklarınız:
• Numunelerin, alındıktan sonra, güvenli bir şekilde kapatıldığını kontrol edin.
• Herhangi bir kan nakline dair ayrıntı veya gerekli görülen bilgiyi verin.
• Tüm kod numaraları da dahil olmak üzere, formun doğruluğunu kontrol edin,
yorumunuz varsa yazın ve formu imzalayın.
Erişkin Olmayan Sporcular ve Engelli Sporcular İçin Yapılacak Değişiklikler
Erişkin değilseniz ya da engelli bir sporcuysanız, numune alma işlemlerinde küçük
değişiklikler isteyebilirsiniz. Aşağıda özetlenmiş değişiklikler, numune alma işleminin
güvenilirliğini etkilemez.
Erişkin Olmayan Sporcular
İsteğiniz üzerine, tuvalet bölümü de dahil olmak üzere, numune alma işlemi boyunca
istediğiniz bir kişi size eşlik edebilir. Ancak, size eşlik eden kişi, numunenin verilişine
tanıklık edemeyecektir.
Hareket Engeli Olan Sporcular
Size eşlik eden kişiden ya da doping kontrol görevlisinden, numune alma işlemi
boyunca size yardım etmesini isteyebilirsiniz. Engellilik durumuna göre, sporcular yardımcı
malzeme kullanabilirler.
Görme Engelli Sporcular
Tuvalet bölümü de dahil olmak üzere, numune alım işlemi süresince, size eşlik eden
bir kişi bulundurabilirsiniz. Ancak, size eşlik eden kişi numunenin verilişine tanıklık
edemeyecektir. Eşlik eden kişi ya da doping kontrol görevlisi, doping kontrol formunu size
okuyacaktır. Eşlik eden kişiden sizin adınıza doping kontrol formunu imzalamasını
isteyebilirsiniz.
Zihinsel Engelli Sporcular
Numune alım işlemi süresince, tuvalet bölümü de dahil olmak üzere, size eşlik eden
bir kişi bulundurabilirsiniz. Ancak, size eşlik eden kişi numunenin verilişine tanıklık
edemeyecektir.
Numunenin Saklanması Ve Taşınması
Kan ve idrar numuneleri, laboratuara nakledilmeden önce, doping kontrol
istasyonunda güvenli bir şekilde saklanacaktır. İlgili belgeler numunelerle birlikte
gönderilecektir. Laboratuara gönderilecek bu belgeler, kimliğinizi açığa çıkarmayacaktır.
Numunelerin güvenlik zinciri, işlemin başından sonuna kadar belgelendirilir. Laboratuar,
numuneleri aldığını imzayla onaylar ve güvenlik zincirini devam ettirir. Laboratuarda “A”
numuneniz analiz edilir. “B” numuneniz, “A” numunenizde yasaklı madde bulunursa,
sağlamasını yapmada kullanmak için laboratuar tarafından saklanır.
Analiz
Laboratuar, WADA’nın “Yasaklı Maddeler” listesinde belirtilmiş maddelerin
numunede bulunup bulunmadığına dair analiz yapar. Numuneyi aldıktan sonra 10 iş günü
içerisinde idrar numunesi analizinin sonucunu dopingle mücadele kuruluşuna rapor eder.
Sonuçların Değerlendirilmesi
Numunenizi analiz eden laboratuar, sonuçların değerlendirilmesinden sorumlu
dopingle mücadele kuruluşuna ve WADA’ya eş zamanlı olarak rapor gönderir. Aykırı analitik
bulgu varsa, sonuçların değerlendirilmesinden sorumlu olan birim, numunenizde bulunan
madde için TAKİ’nin olup olmadığını saptamak ve numune alımı ile analizin işlemlere uygun
yapılıp yapılmadığından emin olmak için inceleme yapar. İnceleme, aykırı analitik bulguyu
doğruluyorsa, sonuçlar ve “B” numunesi analiziyle ilgili haklarınıza ait yazılı bir bildiri
alacaksınız. Bu noktada, yarışmalardan/karşılaşmalardan geçici olarak uzaklaştırılabilirsiniz.
“B” numunesi analizinin yapılmasını isterseniz, kendiniz katılabilir ya da sizin adınıza
katılacak bir temsilci seçebilirsiniz. “B” numunesi analizinin “A” numunesi analiz sonucunu
doğrulaması durumunda, sonuçların değerlendirilmesinden sorumlu olan dopingle mücadele
kuruluşu, sonuçların değerlendirilmesi sürecini devam ettirecektir. Duruşmada, bir dopingle
mücadele kural ihlali yapılıp yapılmadığına ve hangi yaptırımların uygulanacağına karar
verilecektir. “B” numunesi analizi “A” numunesi analizini doğrulamazsa, doping kontrol
sonucu geçersiz olarak değerlendirilecek ve başka bir işlem yapılmayacaktır.
Yaptırımlar
Numune alma işlemini başlatan dopingle mücadele kuruluşu, her bir özel durumda
hangi yaptırımların uygulanacağına karar vermekten sorumludur. Bir sporcu olarak size,
yaptırımı bertaraf etmek ya da hafifletmek için dayanak oluşturma fırsatı verilecektir.
Dopingle mücadele düzenlemelerini ihlal etme yaptırımları, uyarıdan ömür boyu yasaklılığa
kadar sıralanabilir. Bu, doping kontrol, yarışma/karşılaşma sırasında yapıldıysa
yarışmada/karşılaşmada alınan sonuçların otomatik olarak geçersiz sayılmasını ve alınan
madalyaların, puanların ve ödüllerin geri alınmasını içerir. Aynı zamanda numunenin
alınmasından sonraki herhangi bir yarışmadaki/karşılaşmadaki tüm sonuçlar da geçersiz
sayılabilir. Yasaklılık süresi, doping ihlalinin türüne göre, maddeye (ya da belli maddeler için
bulunan miktara) göre ve doping ihlalinin tekrarına göre çeşitlilik gösterebilir.
İtirazlar
Uluslararası bir sporcu olarak, pozitif bir bulgu ile ilgili herhangi bir karara ya da bir
dopingle mücadele kural ihlalinin ardından uygulanan yaptırımlara (geçici olarak
yarışmalardan/karşılaşmalardan uzaklaştırılma da dahil) itiraz etme hakkınız vardır. İtirazı
yapacağınız yer Spor Tahkim Mahkemesi’dir (Court of Arbitration for Sport). Spor Tahkim
Mahkemesi ya da temyiz mahkemesi başka türlü bir karar verirse, temyiz süresince ilk karar
yürürlükte kalır. Dopingle mücadele kuruluşu ya da WADA gibi başka bir taraf davanızla
ilgili karara itiraz ederse, duruşmada savunma yapma hakkınız vardır. Böyle bir durumda,
işlem aynı kalır. TAKİ’lerle ilgili itiraz işlemleri bu kılavuzda “Tedavi Amaçlı Kullanım
İstisnası” başlığı altında ele alınmıştır.
Diğer sporcular ise, dopingle mücadele kuruluşu tarafından oluşturulan kurallara
uygun olarak bağımsız ve tarafsız bir merciye başvurarak karara itiraz edebilirler.
UNUTULMAMASI GEREKENLER
Uluslararası federasyonunuzun ve destek personelinizin, sizi doping kontrolüyle ilgili
tam olarak bilgilendirme görevleri olmasına rağmen, en büyük sorumluluk sizindir.
Vücudunuza neyi aldığınız ve uygulanan dopingle mücadele düzenlemelerini bilme
sorumluluğu size aittir.
Ayrıca,
• Hangi maddelerin kendi branşınız için yasaklı olduğunu öğrenin.
• Doktorunuzu ya da eczacınızı doping kontrolüne tabi olabileceğiniz konusunda
bilgilendirin.
• Yasaklılar Listesi’nde bulunan herhangi bir ilacı (maddeyi) tedavi amacıyla
kullanmanız gerekliyse, dopingle mücadele kuruluşuna danışın – önceden TAKİ için
başvurmanız gerekecektir.
• Yasaklı maddeler içerebilme olasılıklarından dolayı, beslenme destek ürünleri ya da
bitkisel ürünler gibi lisanslı olmayan ürünler konusunda tedbirli olun.
• Hangi tarihlerde nerede bulunacağınıza dair bilgiyi sağladığınızdan ve kontrol için
hazır olduğunuzdan emin olun.
0(212) 942 32 21
